Područje opštine Sjenica kroz vekove je imalo ogroman istorijski značaj. Na samo 10-ak kilometara od njenog centra nalaze se ostaci najstarije prestonice Srbije. Na području Sjenice su srednjovekovni karavani, na putu iz Dubrovnika u Carigrad, odmarali i pojili svoje konje. Otkrijte istorijske znamenitosti ove opštine na jugozapadu naše zemlje.
Opština Sjenica nalazi se u Zlatiborskom okrugu, u jugozapadnom delu Srbije. Ona predstavlja centar Pešterske visoravni i teritorijalno je jedna od najvećih opština u našoj zemlji. Opština Sjenica broji 26 000 stanovnika, 12 mesnih zajednica i 104 naseljena mesta.
Kroz grad i u njegovoj neposrednoj blizini protiču čak četiri reke: Uvac, Vapa, Grabovica i Jablanica, od koji se formira Sjeničko jezero. Sjenica je smeštena u blagoj kotlini, sa svih strana okružena planinama.
Pešterska visoravan, u čijem srcu se nalazi Sjenica, najveća je visoravan na Balkanu i jedna od najvećih na Starom kontinentu. Nadmorska visina Pešterske visoravni iznosi 1.150 metara, a prostire se na površini od 62 km2. Pešterska visoravan postala je nezaobilazna destinacija domaćim ali i turistima van naše zemlje, zahvaljujući svojim očaravajućim i jedinstvenim zelenim krajolicima. Može se reći da je priroda bila darežljiva prema ovom kraju – tu su planine, reke, jezera, skijališta, pećine, lovišta. Stada ovaca, goveda i konja na beskrajnom prostranstvu blago zatalasanih pašnjaka stvaraju nesvakidašnji prizor.
Na teritoriji opštine Sjenica nalazi se dva specijalna rezervata, 2 rezervata i deo parka prirode. Tu je Specijalni rezervat prirode „Uvac“, koji predstavlja dom za preko 100 vrsta ptica, između ostalih i za beloglavog supa, najveću pticu koja živi u našoj zemlji;Specijalni rezervat prirode „Peštersko polje“, jedinstven rezervat prirode „Paljevine“ na samo 21 km od Sjenice koji je prirodno stanište retke vrste četinara – piramidalne jele; rezervat prirode „Gutavica“ koji predstavlja poslednji fragment nekadašnje nepregledne šume na Pešteru kao i Park prirode „Golija“ koji je prvi i jedini rezervat biosfere u našoj zemlji.
Ipak, sjenički kraj se ne može pohvaliti samo nestvarnom prirodom već i bogatim kulturnim nasleđem. Na teritorije ove opštine nalaze se brojni kulturno-istorijski spomenici od izuzetnog značaja, kao i značajne turističke atrakcije. Mi smo izdvojili njih pet:
Destinikon
Destinikon je bila najstarija prestonica Srbije i sedište srpske države Vlastimirovića, koji su vladali od 7. do druge polovine 10. veka. Poznato arheološko nalazište ostataka ovog naselja koje zapravo datira još iz rimskog perioda, naziva se Gradina, i nalazi se u selu Vrsenice, jugoistočno od Sjenice.
Istraživanja okončana 2001. godine upućuju na to da je nalazište u selu Vrsenice kod Sjenice upravo srednjovekovna srpska prestonica Dostinik.
Gradina jeste jedno od retkih nalazišta sa primerom korišćenja branjenog prostora kasnoantičkog utvrđenja kao fortifikacije i u ranom srednjem veku. Posmatrani u celini, kulturni slojevi i ostaci fortifikacija, kao i druga zdanja, oslikavaju više etapa života utvrđenja. To se posebno vidi na ostacima fortifikacija i zidanih objekata, gde se jasno uočavaju posebne građevinske faze. Na osnovu saznanja do kojih se došlo tokom arheoloških istraživanja, kao i nakon obrade otkrivenih nalaza – kako ostataka arhitekture tako i pokretnog materijala, bilo je moguće izdvojiti tri osnovna stratigrafska i hronološka horizonta, i to: antički (prva polovina 4. veka), kasnoantički (6 vek)i ranosrednjovekovni (9 vek).
Veruje se da je korišćenje ove zaravni na vrhu strmog stenovitog brega najverovatnije započeto podizanjem zidane građevine čiji su ostaci otkriveni u Centralnom sektoru. U pitanju je zdanje trapezaste, gotovo pravougaone osnove, spoljnih dimenzija 12,5 x 11,30 m, odnosno 10,50 m, koje je svojom dužom stranom bilo orijentisano po osi istok-zapad.
Džamija Sultan Valide
Džamija Sultan Valide nalazi se u centru Sjenice i izgrađena je polovinom 19. Veka, tačnije 1872 godine. Zadužbina je majke turskog sultana Abdul Aziza.
Prvobitno je njena unutrašnjost bila obojena svetloplavom, tirkiznom bojom, što je obeležje sultana. Godine 2017. džamija je obnovljena i rekonstruisana od strane Turske razvojne organizacije Tika.
Kupola džamije čiji prečnik iznosi čak 15 metara, građena je bez stubova po čemu je ova džamija i prepoznatljiva. U to vreme bila je najveća kupola na celom Balkanu.
Svojom monumentalnošću i arhitekturom dominira naseljem.
Manastir Kumanica
U pograničnom delu sa Crnom Gorom, nalazi se ovaj čuveni spomenik srednjovekovne arhitekture. Ne zna se tačno iz kog veka datira ovaj manastir ni ko je njegov ktitor, ali se zna da prvi pisani zapis o njemu potiče iz prve polovine 16. veka.
Godine 1514. manastir se prvi put pominje u očuvanim delovima ploče koja je pronađena u ruševinama. Njihovim proučavanjem, veruje se da potiču iz perioda od 13. do 15. veka.
Severna strana manastira sa portom je uništena u toku izgradnje pruge Beograd-Bar, tako da tačnije datiranje izgradnje crkve nije moguće. Pretpostavlja se da je zlatno doba manastira bilo u drugoj polovini 16. i tokom 17. veka, a da je manastir pretrpio urušavanje u drugoj polovini 18. veka.
Dugo vremena je bio razrušen i napušten. Manastir je obnovljen i osvećen 12. novembra 2000. godine.Crkva u Kumanici posvećena je Svetom Arhangelu Gavrilu.
Za manastir se vezuju brojna isceljenja (Srpski Ostrog) pored čudotvornih moštiju Svetog Grigorija Kumaničkog. Postoji zapis u kome je navedeno da je Grigorije Kumanički bio srpski prosvetitelj i bivši arhiepiskop, čak se misli da je pripadao dinastiji Nemanjić.
Riznica poseduje čuveno Kumaničko Četvorojevanđelje, koga je jeromonah Zaharije darovao manastiru 1604. godine.
A sada dve znamenitosti novijeg datuma:
Sjenička kuća
U pitanju je etno-turistički kompleks u centru Sjenice, uz Omladinski park i neposrednu blizinu Pešačke zone. Turistička organizacija Sjenica je započela radove na izgradnji Sjeničke kuće 2018. godine, u cilju očuvanja kulturno-istorijske baštine ovog kraja.
Sjenička kuća predstavlja repliku kuće iz 19. veka, sa karakterističnim tipom gradnje, a njena namena je multifunkionalna.
Građena je da bude reprezentativna gradska kuća sa divanhanom, doksatom, strmim krovom prekrivenim šindrom. Korišćeni su materijali koji su u skladu sa konceptom izgradnje begovske kuće na ovim prostorima, sa muzejom u kojem je prikazana tradicija i kultura dva naroda.
Dve prostorije se opremaju u duhu tradicije ovog kraja. Jedna soba se oprema u tradicionalnom bošnjačkom duhu, kako je nekada živela prosečna bošnjačka porodica, a druga onako kako je u to vreme živela jedna srpska porodica s kraja 19. i početka 20 veka, sa kompletnim enterijerom iz tog perioda, što bi predstavilo multikulturalnost ovog kraja.
Ovaj etno-turistički kompleks koji krasi centar grada i privlači pažnju velikog broja posetilaca Sjenice, još uvek nije završen.Danas je u Sjeničkoj kući smeštena javna ustanova Turistička organizacija Sjenica, dok se opremanje prostorija u tradicionalnom duhu ovog kraja nastavlja.
Sebilj
Sebilj je izgrađen 2016. godine i krasi centar grada.
Sebilj ili sebil je arapska reč u značenju „put”, ali kao izraz označava dobrotvornu, vrlo staru instituciju, fontanu posebnog oblika na trgovima, na kojoj je sebiljdžija zahvatao vodu iz korita i besplatno napajao žedne.
Opština Sjenica je izuzetno bogata prirodnim lepotama, kulturno-istorijskim nasleđem i jedinstvenim znamenitostima koje je čine atraktivnom destinacijom za turiste iz zemlje i inostranstva. Pešterska visoravan, brojne reke, planine i rezervati prirode pružaju nezaboravan doživljaj ljubiteljima prirode, dok arheološka nalazišta, verski objekti i etno-kompleksi svedoče o bogatoj istoriji ovog kraja. Sa kontinuiranim razvojem turističke ponude, Sjenica postaje nezaobilazno mesto za sve one koji žele da istraže autentične predele i bogatu kulturu ovog kraja.
Izvor: daibau.rs